اثر 3 ضلع واردات و صادرات بر تولید
بررسی روند وارداتکالای سرمایه ای،مصرفی و واسطه ای در ثلث اول سال جاری حکایت از افت واردات کالای واسطه ای که عمده کاربرد آن در خطوط تولید است به لحاظ وزنی و ارزشی دارد. تداوم کاهش واردات این اقلام که یکی از عوامل موثر بر رشد اقتصادی کشور محسوب می شود،می تواند تهدیدی برای تولید و اقتصاد کشور باشد. کالاهای وارداتی و صادراتی به لحاظ نوع مصرف و آثار آن در اقتصاد به سه کالاهای واسطه ای ( کالاهایی که در جریان تولید دیگر کالاها یا خدمات مصرف می شوند)،کالاهای مصرفی (کالاهای نهایی که در طول سال به طور مستقیم به وسیله مصرف کنندگان نهایی مصرف می شوند) و کالاهای سرمایه ای ( کالاهایی که عمر اقتصادی آن ها بیش از یکسال است و برای تولید کالاها یا خدمات جدید به کار می روند و در حین تولید تغییر شکل نمی دهند) تقسیم می شوند.
آمار اعلام شده هر چند حکایت از تاثیر منفی واردات بر روند تولید دارد با این حال برخی فعالان اقتصادی معتقدند تاثیر واردات این نو ع کالا را به تنهایی نمی توان شاخص مناسبی برای ارزیابی وضعیت تجاری کشور در نظر گرفت،بلکه برای ارزیابی دقیق تر ترکیب کالای وارداتی و صادراتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.حال با توجه به داده های اعلام شده از وزارت صنعت،معدن و تجارت می توان گفت در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری از مجموع کالای وارداتی،اقلام سرمایه ای، به لحاظ وزنی و افت نزدیک به 15 درصد و به لحاظ ارزشی نیز رشد 1.6 درصدی را تجربه کرده اند. روند واردات کالاهای واسطه ای نیز در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی با افت نزدیک به 16 درصد و به لحاظ ارزشی نیز با افت بیش از 14 درصدی همراه بوده است. به طور کل، واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه ای همچنین کالاهای سرمایه ای به آن دلیل که در فرآیند تولید به کار گرفته می شوند،نقش مستقیمی در افزایش تولیدات داخل و رشد اقتصادی دارند. از این رو کاهش واردات به ویژه و کالاهای واسطه ای و سرمایه ای در ماه های اخیر و ادامه این روند نقش موثری در کاهش تولید و رشد اقتصادی کشور داشته باشد. با این حال کالای مصرفی در این دوره هم به لحاظ وزنی و ارزشی رشد را تجربه کرده است. براساس آمار واردات کالای مصرفی در ثلث اول سال جاری رشد نزدیک به 33 درصدی به لحاظ وزنی و رشد نزدیک به 19 درصدی به لحاظ ارزشی را تجربه کرده است. با وجود آن که آمار اعلام شده از تاثیر منفی روند واردات کالای واسطه ای و سرمایه ای بر بخش تولید دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند که تاثیر واردات کالای واسطه ای و سرمایه ای یک به یک نبوده و برخی از کالاهای واسطه ای که وارد کشور می شود،عمدتا کالای سرمایه ای محسوب می شود، به همین دلیل افت روند واردات کالای سرمایه ای به لحاظ وزنی را نمی توان چندان اثر گذار دانست، بر اساس آمار اعلام شده مجموع کالای سرمایه ای وارد شده به کشور در چهار ماه منتهی به تیر، بیش از 242 هزار تن به ارزش نزدیک به 2 میلیارد و 791 میلیون دلار بوده است. واردات کالای مصرفی نیز در این مدت برابر با 1 میلیون و 146 هزار تن بوده که ارزشی برابر با 2 میلیارد و 729 میلیون دلار دارد. حجم کالای واسطه ای نیز در این مدت برابر با 8 میلیون 399 هزار تن به ارزش 7 میلیارد 36 میلیون دلار بوده است.
روند صادرات به تفکیک کالا
از سوی دیگر هر چند آمار اعلام شده تنها از روند مثبت واردات در بخش کالای مصرفی حکایت دارد، اما در بخش صادرات علاوه بر کالای مصرفی، کالای واسطه اینیز رشد را تجربه کرده اند و در این گروه نیز کالای سرمایه ای از افت بی نصیب نبوده است. بر اساس داده های اعلام شده از سوی وزارت صنعت،معدن و تجارت در چهار ماه منتهی به تیر سال جاری از مجموع کالاهای صادراتی اقلام سرمایه ای به لحاظ وزنی افت بیش از 7 درصدی و به لحاظ ارزشی نیز افت بیش از 3 درصدی را تجربه کرده اند. اما روند کالای واسطه ای در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی رشد نزدیک به 24 درصد و به لحاظ ارزشی نیز رشد 16.5 درصد را تجربه کرده است. از سوی دیگر صادرات کالای مصرفی نیز در مدت زمان مورد بررسی به لحاظ وزنی رشد بیش از 52 درصدی و به لحاظ ارزشی نیز رشد نزدیک به 9 درصدی را ثبت کرده است . از سوی دیگر بر اساس آمار اعلام شده مجموع کالای سرمایه ای صادر شده در چهار ماه منتهی به تیر امسال برابر با 61 هزار تن به ارزش بیش از 214 میلیون دلار بوده است. صادرات کالای صرفی نیز در این مدتحدود 3 میلیون و 351 هزار تن بوده که ارزشی برابر با 2 میلیلرد و 695 میلیون دلار داشته است. حجم کالای واسطه ای نیز در این مدت برابر با 37 میلیون و 748 هزار تن به ارزش 13 میلیارد و 379 میلیون دلار بوده است. به گفته کارشناسان، درباره دلایل افت صادرات کالای سرمایه ای می توان به چالش های به وجود آمده در روند صادرات ماشین آلات صنعتی اشاره کرد،روندی که موجب شد صادرات کالای سرمایه ای با افت مواجه شود.
وضعیت واردات کالای صنعتی
از سوی دیگر، وضعیت واردات کالای بخش صنعت به تفکیک گروه فعالیت دو رقمی آیسیک ( آیسیک طبقه بندیمرجع برای طبقه بندی کلیه فعالیت های اقتصادی است) نشان دهنده آن است که در ثلث اول سال جاری بیش ترین رشد واردات به لحاظ وزن به پنج گروه ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست، ساخت محصولات از توتون و تنباکو، ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق، ساعت های مچی و انواع ساعت های دیگر، ساخت محصولات غذایی و انواع نوشیدنی ها، و دباغی و پرداخت چرم، ساخت چمدان، کیف دستی، زین و یراق و انواع پاپوش،ساخت محصولات فابریکی به جز ماشین آلات و تجهیزات و ساخت منسوجات بیش ترین رشد را ثبت کرده اند. ارزش ساخت پوشاک، عمل آوردن و رنگ کردن پوست وارد شده به کشور در مدت زمان مورد بررسی برابر 10 میلیون و 400 هزار دلار بوده است که با این حجم از واردات این گروه به لحاظ وزنی نیز در رده اول کالای وارداتی قرار گرفته است.دومین محصول صنعتی که بیش ترین رشد را به لحاظ ارزشی تجربه کرده به ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی و ابزار دقیق ساعت های مچی و انواع دیگر ساعت اختصاص داشته، به طوری که ارزش واردات این محصولات برابر با 821 میلیون و 400 هزار دلار بوده است. واردات محصولات دباغی و پرداخت چرم،ساخت چمدان،کیف دستی،زین و یراق و انواع پاپوش نیز در این مدت بیش از 4 میلیون دلار بوده است. ارزش ساخت محصولات فلزی فابریکی به جز ماشین آلات و تجهیزات نیز در این دوره برابر با 202 میلیون و 600 هزار دلار بوده است. اما ارزش واردات ساخت منسوجات نیز در این مدت برابر با 209 میلیون و 700 هزار دلار بوده است.
3 مرحله از تاثیر آزادسازی تجاری بر رشد صادرات و واردات
بررسی اثر تغییرات نرخ ارز بر سطح قیمت ها ، تولید ، صادرات و واردات