چکیده
مقاله حاضر تاثیر آزادسازی تجاری بر صادرات و واردات برخی از کشورهای در حال توسعه منتخب (از جمله ایران)را با استفاده از روش پویای داده های پانل مورد بررسی قرارمی دهد. یافته های تحقیق حاکی از آن است،صادرات دارای رابطه منفی با قیمت های نسبی و رابطه مثبت با درآمد جهانی است. همچنین عوارض صادراتی اثر منفی و وقوع آزادسازی تجاری اثر مثبت بر رشد صادرات دارد. از طرف دیگر،نتایج در معادله تقاضای واردات حاکی از آن است که کاهش تعرفه وارداتی و متغیر آزادسازی تجاری اثر مثبت و معنی داری بر رشد واردات کشورهای در حال توسعه بویژه ایران دارد و همچنین متغیرهای تولید ناخالص داخلی اثر مثبت و قیمت های نسبی اثر منفی و معنی داری بر رشد واردات دارند. نتایج،این فرضیه که حذف انحرافات تجاری اثر مثبت و قابل ملاحظه ای بر رشد صادرات و واردات دارد،تایید می نماید.
همچنین فرضیه مبنی بر آن که با آزادسازی تجاری،کشش های درآمدی و قیمتی افزایش می یابد،مورد تایید قرار می گیرد. کشش های درآمدی بالاتر پس از آزادسازی تجاری، افزایش در درجه باز بودن تجارت خارجی کشورهای مورد بررسی را نشان می دهد. همچنین افزایش کشش های قیمتی بعنوان نتیجه ای از اصلاحات تجاری مورد تایید قرار می گیرد.
مقدمه
یکی از اهداف عمده آزادسازی تجاری جهش رشد اقتصادی و برخورداری ار منافع ایستا و پویای ناشی از تجارت از طریق تخصیص کارآمد منابع،تشدید رقابت،ارتقاء جریان دانش،سرمایه گذاری و نهایتا رشد سریع نرخ انباشت سرمایه و پیشرفت فنی است. موانع تجاری و سیاست های ضد صادراتی رشد صادرات را به پایین تر از وضعیت بالقوه آن کاهش خواهد داد. کنترل های وارداتی نیز اگرچه به حمایت تراز پرداخت ها می پردازد اما در عین حال کارایی را کاهش می دهد. از لحاظ نظری هر چند آزادسازی تجاری رشد واردات و صادرات را افزایش می دهد اما تاثیر آن بر تراز تجاری و تراز پرداخت ها مبهم است و بیشتر به اثرات نسبی رشد صادرات و واردات و همچنین به تغییرات قیمت های نسبی بستگی دارد. از دیدگاه عرضه،آزادسازی تجاری به رشد اقتصادی منجر شده و آن گاه این امر اثر معکوسی بر رشد اقتصادی خواهد داشت. زیرا کسری تراز پرداخت ها ناشی از آزادسازی تجاری غیرقابل کنترل بوده و به سادگی تغییرات قیمت های نسبی (نرخ ارز واقعی) جهت حصول به شرایط تعادلی،آن را جبران و و تصحیح نمی کنند.
سیر روند تاثیر آزادسازی بر تجارت
یکی از مهمترین اهداف تشکیل توافقنامه عمومی تعرفه ها و تجارت در سال 1947 و پس از آن سازمان تجارت جهانی در سال 1995 دستیابی به کاهش قابل توجه و اساسی موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای تجارت می باشد و بدین ترتیب شرایطی جهت دسترسی آزادانه کشورها به بازارهای بین المللی فراهم آمد.
بررسی اثر تغییرات نرخ ارز بر سطح قیمت ها ، تولید ، صادرات و واردات